Seedballs Kenya, biyokütle enerjisi endüstrisini geliştirmek ve sürdürülebilirliğini arttırmak üzere Chardust Ltd. ve Cookswell isimli şirketler tarafından kurulan, yerel ağaç türlerinin varlığını ve kullanımını arttırmak niyetiyle faaliyet gösteren bir organizasyon. Bağışçıların taleplerine göre çeşitlenen bir vizyonla doğrudan satış yaparak ya da bağışlanan miktar kadar tohum topunu kendileri değerlendirerek projenin devamlılığını sağlıyorlar. Kırkı aşkın şirket ve çeşitli ekolojik girişimle de ortaklık yapmış olan Seedballs Kenya’nın sitesindeki verilere göre, 2016 yılından bu yana iki milyondan fazla tohum topu bağışı toplandı.  Organizasyon We Need This adlı Facebook sayfasında paylaşılan video sayesinde sosyal medyada popülerleşti. Ekoloji hareketi içerisinde çokça paylaşılan bu videoyu gördüğümde benzer bir vizyona sahip olduğumu umarak iletişime geçmek istedim.

İnsanın talebine göre şekillendirilerek aynı döngünün başka bir tekeri olmaya aday bir zihniyetle, tohum topu yapımının daha bütüncül bir vizyondan ve doğal yaşam pratiğinden koparılarak bir yöntem olarak ayrıştırılıp, bilimsel bilgiye dayalı bir meta haline gelmesi ve tıpkı diğer çözüm önerileri gibi kurtarıcılık atfedilen bir meseleye dönüşmesi ihtimali endişe verici olsa da, sizlerle de bu röportajı paylaşmak istedim.

Tohum topu konseptini nasıl keşfettiniz?

Google’dan. Tohumları ekmek için üzerlerini koruyucu bir katman ile kaplama fikri çok eskiye dayanıyor. Biz de bu fikri Kenya’daki yerel koşullarımıza uyacak şekilde adapte ettik. Kömür tozu atıklarını yepyeni bir ağaç nesline can vermek için kullanmaya odaklanıyoruz.

Seedballs Kenya bugüne dek kaç dönümlük bir bölgeyi tohumladı?

Plantasyon tipi ormanlar yetiştirmediğimiz için çabalarımızı dönüm ile ölçmüyoruz. Sonuçta toprak kullanımına göre bazı insanlar dört dönüm başına bir ağaç isterken diğerleri 1000 ağaç hedefleyebilir. Bugüne dek tüm Kenya’ya iki milyondan fazla tohum topu sattık. Hava, otlatma, çiftlik ekimleri gibi faktörlere göre %10 ila %90 arasında değişen bir başarı oranları var.

Tohum toplarının yapımında genellikle su, kil ve toprak karışımı kullanılıyor. Kömür tozu ya da diğer besleyici bağlayıcıların ne gibi yararları var?

Biochar’ın yoğun yüzey alanı ve emici özellikleri sayesinde aktif kömür gibi toprağı iyileştirici bazı benzersiz özellikleri var. Çimlenme sürecinde tohumu destekleyebilmek için üzerini kaplayabileceğiniz en iyi şeylerden biri.

Tohum toplarındaki biochar katmanı tohumları kuşlar, kemirgenler ve böcekler gibi predatörlere ya da ekstrem hava koşullarına karşı, yağmur gelene dek içeriden bir koruma sağlıyor. Bir kez ıslandığında kazandığı jelatinsi bağlayıcı yapı tohumu ihtiyaç duyduğu nemli ortam ile buluşturuyor ve çimlenmesi için teşvik etmiş oluyor.

Bize Mara Elephant Project (Mara Fil Projesi) ile olan ortaklığınızdan söz edebilir misiniz? Bu projeye nasıl bir katkıda bulunuyorsunuz?

Yakın zamanda, insanların Escape Foundation/Mara Elephant Project’e tohum topları gönderebilmesi için bir tohum topu bağış platformu oluşturduk.

BBC ile yaptığınız röportajda Seedballs Kenya’nın çiftçilere yeni gelir kaynakları sağlama gibi bir ümidi olduğundan söz ediyorsunuz. Bunu sağlamak için sürdürdüğünüz herhangi bir proje var mı (çiftçileri bir kooperatif etrafında örgütlemek ya da yerel toplulukları desteklemek gibi)?

Evet, biz tohumlarımızı doğrudan Kenya Orman Araştırma Enstitüsü’nden (KEFRI) satın alıyoruz. KEFRI, tohumlarını tüm Kenya’daki yerel topluluklardan satın alan bir kuruluş. Tohum talebimiz arttıkça bu toplulukların tohum satışları da artmış oluyor.

Tohumlama yaptığınız bölgeleri sonrasında nasıl takip ediyorsunuz? Süreçleri paylaşabilir misiniz?

Biz tohum toplarımızı tüm Kenya’da çok farklı kişi ve gruplara satıyoruz. WhatsApp ya da diğer sosyal medya kanalları üzerinden fotoğraflar göndermeleri için de onları teşvik ediyoruz. Mümkün olduğunca test bölgelerine ziyaretlerde bulunmaya çalışıyoruz.

Chardust ve Cookswell ortaklığından bahsedebilir misiniz? Nasıl başladınız? Birlikte ve ayrı olarak yürüttüğünüz diğer faaliyetler neler?

Chardust Limited atık odun kömürü tozunu kullanarak briket yapma konusunda önde gelen isimlerden ve Cookswell Jikos da otuz yıla aşkın süredir geliştirilmiş fırın/barbekü tasarlayıp üretiyor.  İki şirketin de gelecekteki kullanım için gerekli olan ağaçları yetiştirerek biyokütle enerjisi endüstrisini daha sürdürülebilir hale getirmekle ilgili güçlü istekleri vardı. Bu mükemmel bir eşleşmeydi. Chardust Limited üretimi gerçekleştiriyor ve Cookswell Jikos da pazarlamasını yürütüyor.

Kwamwatu İlkokulu öğrencileriyle bir araya gelerek onlarla bir atölye gerçekleştirdiğinizi okumuştuk. Bunun haricinde çocuklarla ilgili planladığınız başka projeleriniz var mı?

Evet, gelecek gençlikte! Çocukları, tohum topu da dâhil her türlü yöntemle ağaç yetiştirmeye teşvik eden pek çok grupla çalışıyoruz. (lhttps://www.facebook.com/pg/houseofplentyinternational/photos/?tab=album&album_id=451557058604875  ve http://www.seedballskenya.com/land-life/4594363510 gibi)

Pek çok bağışçınız var. Bağışçılarınızla nasıl bağlantı kuruyorsunuz? Eğer varsa bağışçılarınızla beraber yürüttüğünüz diğer projelerinizden bahsedebilir misiniz?

Bağışçılarımız, ekilmesi üzere tohum topu satın alarak bizi destekleyen saygıdeğer müşterilerimizdir. Biz ekolojik girişimcilikle hareket eden bir şirketiz ve tohum toplarından kazandığımız gelirle daha çok tohum topu için yatırım yapıyoruz.

Sizin projenize benzer projeler gerçekleştirmek isteyenlere neler tavsiye edersiniz?

Yaşadığınız yerlere özgü ağaçların anlaşılması, kullanılması ve çoğalmasını teşvik etmenin en önemli şey olduğunu düşünüyoruz. Yerel biyoçeşitlilik dünyanın her yerinde çok büyük mücadelelerle karşı karşıya kalıyor. Seedballs Kenya programı sadece gelecek kullanım için Kenya’da yeni ağaçlar yetiştirmeyi değil, bunun yanında tohum veren eski ağaçları korumayı ve yerelde nadir bulunan ancak oldukça faydalı olan ağaç türlerinin ekimi için tohum bahçeleri yapmayı da hedefliyor.

Daha fazla bilgi için: www.seedballskenya.com

İlayda Gülsüm Çamlı